روز پنجشنبه 5 بهمن ماه 1402، در دومین روز اجلاس، پنل های مختلفی برگزار شد و وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، رئیس گروه هیأت های ممیزه مرکزی و کمیسیون های تخصصی وزارت علوم، قائم مقام وزیر علوم و رئیس مرکز هیأت‌های امنا و هیأت های ممیزه، قائم مقام بنیاد ملی نخبگان، معاون فناوری و نوآوری وزیر علوم، معاون فرهنگی و اجتماعی وزیر علوم، معاون پژوهشی وزیر علوم، رئیس صندوق رفاه دانشجویان و رئیس سازمان بسیج اساتید به سخنرانی پرداختند.
دکتر زلفی گل، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با اشاره به عملکرد برخی رؤسای دانشگاه های موفق گفت: رؤسای این دانشگاه‌ها مدیریت کردند اما رؤسای دانشگاه‌هایی که درست مدیریت نمی‌کنند، هرچه بودجه بگیرند کم است. برای مثال در دانشگاه یزد، نسبت یاوران علمی به هیأت علمی حدود ۶ دهم است. رؤسای این دانشگاه مدیریت داشته و چند کار را توسط یک کارشناس انجام دادند.
دکتر زلفی‌گل در پاسخ به سؤال برخی رؤسای دانشگاه ها در مورد ظرفیت‌های هیأت امنا گفت: در برنامه هفتم توسعه حکمی را آورده‌ایم که در آن قانون دائمی هیأت امنا را تصریح کرده و این قانون مصوب شده است.
وی افزود: رفتار و عملکرد ما کمک می‌کند نقش هیأت امنا باقی بماند یا نه. اگر به خوبی از اختیاراتمان استفاده نکنیم، حتماً محدودمان می‌کنند.
وی خاطر نشان کرد: هیأت امنای دانشگاه‌ها قدرت زیادی دارند اما مشروط به آن‌که درست عمل کنیم. اگر درست عمل نکنیم، سازمان امور اداری استخدامی طبق شاخص ها محدودمان می‌کند.
وزیر علوم با توجه به تفاوت شرایط دانشگاه‌های دارای امکانات مختلف گفت: در دانشگاهی که استخر، سالن ورزشی، خوابگاه، سلف سرویس، مرکز مشاوره، مرکز درمانی و ... دارد و خدمات مختلفی به دانشجو ارائه می‌دهد، نسبت به دانشگاهی که این امکانات را ندارد، باید تعداد کارمندان از اعضای هیأت علمی بیشتر باشد.
وی خطاب به رؤسای دانشگاه‌ها بیان کرد: وقتی مشکل وجود دارد، باید مراجعه کنید. اعتبارات دست سازمان برنامه و بودجه است. مستندات خود را به این سازمان ارائه دهید و با برقراری ارتباط از ظرفیت نمایندگان مجلس، استاندار و ... استفاده نمایید. مشکلاتتان را مشخص و بودجه دانشگاه را اصلاح کنید.
وزیر علوم با اشاره به موفقیت برخی رؤسا در مدیریت و افزایش بودجه دانشگاه‌ها گفت: مهم‌ترین موضوع صرفه‌جویی است. رؤسایی که کارهای اضافی را حذف می کنند و جرأت مولدسازی دارند، می‌توانند موفق باشند؛ خیلی از رؤسای دانشگاه های ما این جسارت را ندارند.
وی با اشاره به دانشگاه تهران گفت: در دانشگاه تهران یک خوابگاه ۱۰۰ واحدی را فروخته و نصف اعتبارات آن را به یک خوابگاه متأهلی در پردیس دانشگاه اختصاص دادند و به جای ۱۰۰ واحد، در حال ساخت ۵۰۰ واحد هستند و امیدواریم تا سال آینده تکمیل شود.
دکتر زلفی‌گل تأکید کرد: رؤسای دانشگاه ها باید از امکانات خود و همچنین از ظرفیت تهاتر و مولدسازی استفاده کنند. یک رئیس دانشگاه نوآور و جسور می‌تواند مشکلات دانشگاه را حل کند.
دکتر حیدری، رئیس گروه هیأت های ممیزه مرکزی و کمیسیون های تخصصی وزارت علوم بیان کرد: رئیس هیأت ممیزه موظف است هر ۶ ماه یکبار، گزارش عملکرد را به مرکز هیأت های ممیزه ارسال نماید.
وی افزود: در ماده ۱۶ آیین نامه تجدید نظر خواهی، پرونده هایی که بررسی نمی شوند یا نیاز به بررسی مجدد دارند، تجدید نظر می‌شود. ظرف یک ماه رئیس مرکز موظف است دلایل رد صلاحیت را بازگو کند، اما فقط ۳۹ درصد آن بازبینی شده و به طور میانگین ۲ماه زمان برده است تا مدارک به مرکز فرستاده شود.
دکتر حیدری ادامه داد: در سی دوره آیین نکوداشت اعضای هیأت علمی نمونه کشوری، تعداد ۵۲۸ عضو هیأت علمی نمونه از ۵۶ دانشگاه و مؤسسه آموزش عالی و پژوهشی برگزیده شدند. ۲۵ درصد اطلاعاتشان نرسیده و ۵۹ درصد از اطلاعات کامل شده است.
رئیس گروه هیأت های ممیزه مرکزی و کمیسیون های تخصصی وزارت علوم گفت: دبیرهای هیأت امنا به صورت فردی انتخاب می‌شوند. بیشتر جلسات ما به صورت ویدئو کنفرانس برگزار می گردد و متأسفانه صدا ضبط نمی شود و کیفیت ندارد و اگر به صورت حضوری باشد، تجهیزات مورد نیاز وجود ندارد.
دکتر حیدری ادامه داد: در زمینه پژوهشی و آموزشی، با معاونین مؤسسات هماهنگی وجود ندارد و در بعضی موارد، هماهنگی بین مؤسسات مادر و سایر مؤسسات دوبار تأکید می‌شود.
وی بیان کرد: در زمینه تکمیل جلسات کمیسیون، حداقل یک جلسه داریم که موضوعات به صورت فشرده در دو ساعت برگزار می‌شود که در آن به بررسی بودجه می‌پردازیم.
وی خاطر نشان کرد: انتظاری که هیأت امنا دارد این است که باید دبیرخانه مؤسسه مشخص شود، هماهنگی بین اعضای حقیقی صورت بگیرد و دوبار در سال جلسه برگزار شود؛ اما اعضای حقیقی حضور ندارند بنابراین جلسات با تعداد افراد کمی برگزار می‌شود.
دکتر محمد سلیمانی، قائم مقام وزیر علوم و رئیس مرکز هیأت های امنا و هیأت های ممیزه در گزارشی بیان کرد: امسال تقاضاهای تجدیدنظر که به وزارت‌خانه در هیأت ممیزه، به خصوص در ۲جلسه اخیر رسیده است، نشان می‌دهد که کیفیت هیأت ممیزه ها بهبود پیدا‌کرده است.
دکتر سلیمانی در مورد تجدیدنظرخواهی گفت: کمیته‌های منتخب درون دانشگاه‌ها اگر کسی را رد می‌کنند باید استدلال قوی بیاورند ولی در کمیسیون تخصصی اگر رد شود جای اعتراض دارد.
وی با اشاره به آیین‌نامه ارتقاء اساتید ادامه داد: این آیین نامه نهایی شده است و دو ماه پیش وزیر علوم طی نامه‌ای به شورای عالی انقلاب فرهنگی، خواستار تعیین اصول حاکم بر آیین نامه ارتقاء با توجه رهنمود و مطالبات مقام‌معظم رهبری در شورا شد و وزارت علوم اصلاحات را انجام داد و هفته قبل کلیات آیین نامه در صحن شورا تصویب شد و به شورای معین واگذار شد. در شورای معین نیز طرح نهایی شد. وی افزود: البته همه پیشنهادات وزارت علوم تأیید نشد به ویژه یک مورد که تحول زا است و ایجاد یک رتبه جدید در نظام ارتقاء است.
دکتر سلیمانی در خصوص اهمیت تبلیغات افزود: یکی از مسائل مهم در تبلیغات این است که دستاوردهای بسیار زیاد کشورمان را به خوبی منعکس کنیم بنابراین پیشنهاد ما برای رفع این کمبود این است که در جدول بودجه یک ردیف برای روابط عمومی ایجاد شود که این وظیفه را برجسته تر پیگیری کنند.
دکتر سید سلمان سیدافقهی، قائم مقام بنیاد ملی نخبگان با اشاره به سخنان مقام معظم رهبری در مورد ضرورت خیزش علمی بیان کرد: بیشترین تعداد نخبگان را در دانشگاه ها داریم و با این نخبگان باید در حوزه علم و نوآوری به خیزش علمی کمک کنیم.
دکتر سیدافقهی افزود: کارگروه های مختلفی در بنیاد داریم که توسط هیأت علمی دانشگاه ها نظارت می‌شود و تقاضای دانشجو بررسی می گردد. اگر از طرف دانشگاه پذیرفته شد، یک سهمیه به آن دانشجو تعلق می‌گیرد که می‌تواند به عنوان هیأت علمی استخدام شود و عضویت آن به صورت پیمانی خواهد بود.
وی ادامه داد: برای جذب نخبگان، آسیب شناسی کردیم. عمده‌ی وقت صرف شده برای فرآیند ارزیابی نخبگان دو ماه بود، اما فرآیند گزینش ۹ ماه طول کشید.
دکتر افقهی بیان کرد: بورسیه شغلی رتبه‌های کنکور زیر 3000، هدف این کار است. سازمان امور دانشجویان بورس مشاغل را برگزار می‌کند اما در بنیاد باید بر اساس شاخص های نخبگانی از آن حمایت کنیم. در حوزه آسیب شناسی بورس مشاغل، آسیبی که وجود دارد این است که باید در دوره تحصیلات تکمیلی این طرح را پیگیری می‌کردیم، زیرا در دوره کارشناسی احتمال تغیر رشته در دوره ارشد وجود دارد.
قائم مقام بنیاد ملی نخبگان ادامه داد: شرکت هایی که می خواهند از ظرفیت دانشجویان استفاده کنند، توجه داشته باشند که در دوره کارشناسی، دانشجویان توانایی کمی دارند زیرا ساز و کار‌ها را بلد نیستند. اگر این برنامه را در دوره تحصیلات تکمیلی استفاده کنیم، مؤثرتر است زیرا مانع مهاجرت دانشجو می‌شود.
دکتر سیدافقهی اظهار کرد: مقام معظم رهبری در دیدار با نخبگان مطالبه فرمودند که یک حرکت جدید و خیز جدید علمی در کشور باید اتفاق بیافتد.
وی افزود: بیشترین تعداد نخبگان را در جامعه علمی دانشگاه‌ها داریم؛ واقعیت این است که در جامعه نخبگانی فعلی ما، چگالی افراد در دانشگاه‌ها خیلی بیشتر است.
قائم مقام بنیاد ملی نخبگان به حمایت‌هایی که بنیاد ملی نخبگان انجام داده است و تأثیر آن اشاره کرد و گفت: گردش نخبگان در همه‌جای دنیا وجود دارد و طبیعی است اما آن چیزی که بد است این است که مهاجرت به گونه ای باشه که فرد به پشت سرش نگاه نکند.
وی برای راه‌حل این موضوع افزود: چند راه‌حل وجود دارد که در بنیاد به آن رسیده‌ایم. قدم اول، میان مدت است که ما باید در حوزه گفتمان سازی در اجرای سند راهبردی امور نخبگان اقداماتی انجام دهیم، این سند در سال 1391 توسط رئیس جمهور اطلاع داده شد. وقتی ما صحبت از اثربخشی نخبگان می کنیم، بخش عمده ای از زمینه این اثر بخشی در کشور ما، در زمینه خود دولت است. قدم دوم، استقرار نظام گزینش اصلح کارگزاران کشور است.
وی ادامه داد: شما هر قدر بخواهید نخبگان را با افزایش دستمزد از سمت دولت نگه دارید، درمقایسه با فرصت‌هایی که در بیرون از این مرزها وجود دارد قابل مقایسه نیست. اما وقتی فرد نخبه در یک کسب و کار قرار گیرد و خلق ارزش کند، امیدوار می‌شود. قدم سوم، مشارکت دادن نخبگان در تصمیم سازی در حاکمیت است و ما در این مورد یک همایش به نام "همایش ملی گفتگوی نخبگان" برگزار کرده‌ایم.
دکتر سید افقهی گفت: یکی از کارهایی که در حال انجام آن هستیم، تعریف و راه‌اندازی یک سری پروژه‌های کلان، پیشران و آینده ساز است و در هر استان باید حداقل یک پروژه کلان راهبردی ناظر به حل مسائل آن استان که از جنس فناوری پیچیده و پیشرفته باشد داشته باشیم، که این سمبل امیدآفرینی در آن جامعه نخبگانی در همان استان است.
دکتر پیمان صالحی، معاون پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بیان کرد: مقام معظم رهبری توجه ویژه به حوزه پیچیدگی اقتصادی دارند. پیچیدگی اقتصادی یعنی میزان سهم علم و فناوری را در تولیدات یک کشور نشان دهد.
دکتر صالحی ادامه داد: در بازه زمانی ۱۹۹۶ تا ۲۰۱۰، چهار کشور داشتیم که تولید ناخالص داخلی آن ها یکسان بود و در آن سال ها پیش بینی شد که چین از طریق پیچیدگی اقتصادی درآمد کسب می‌کند. پیچیدگی اقتصادی به شدت با برنامه ریزی جهوری اسلامی مربوط است.
معاون پژوهشی وزارت علوم افزود: در حوزه دارو هر چقدر به سمت خام فروشی پیش برویم، ضریب منفی می‌گیریم. کشورهایی مانند ژاپن که منابع طبیعی ندارند، فناوری می فروشند. رتبه ایران در صنایع پوشاک در پیچیدگی فناوری امتیازآور نیست؛ اما صنعت دارو دارای پیچیدگی اقتصادی است.
دکتر صالحی بیان کرد: کشور کره در سال ۱۹۶۲ پیچیدگی اقتصادی نداشت اما در سال ۲۰۲۰ پیچیدگی اقتصادی آن افزایش یافت. جامعه ای که پیچیدگی اقتصادی دارد، هرکدام از صندلی‌ها را افراد با تخصص مختلف اشغال می‌کنند.
معاون پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری خاطر نشان کرد: ما در مسئله تحریم محدودیت‌هایی داریم؛ اما دانشگاه های ما در این زمینه وظیفه شان را به خوبی انجام دادند. دانشگاه های ما در سطح بالا افراد متخصص تولید می‌کنند.
دکتر صالحی افزود: محاسبات دقیق نشان می‌هد، دیگر فروش حامل های انرژی برای کشورها درآمدزایی ندارد. کشور هایی که این تجربه را دارند، به سمت پیچیدگی اقتصادی نرفتند.
دکتر مسعود گنجی، رئیس صندوق رفاه دانشجویان کشور در اجلاس رؤسای دانشگاه‌ها، مؤسسات آموزش‌عالی، پژوهشی و فناوری گفت: وظیفه اصلی سازمان ما، وام های دانشجویی، امور خوابگاه‌ها و امور سلف و تغذیه دانشجویان کشور است که همواره در تلاش برای بهبود آن بوده و هستیم.
دکتر گنجی در رابطه با وام های دانشجویی گفت: از سال گذشته تاکنون افزایش صد درصدی در وام های دانشجویان را داشته ایم به طوری که این مبلغ در سال گذشته پنج هزار میلیارد تومان بوده و اکنون به ده هزار میلیارد تومان رسیده است. ما نیز در سال ۱۴۰۲ مبلغ قابل توجهی را به وام سفر به عتبات‌عالیات دانشجویان اختصاص دادیم.
وی در رابطه با امورخوابگاه‌‌ها ادامه داد: درسال گذشته افزایش ظرفیت خوابگاه‌ها را در برنامه‌مان داشتیم که اکنون ظرفیت خوابگاه‌ها در سراسر دانشگاه های کشور ۲۵۰هزار نفر می‌باشد. هدف ما آسایش و آرامش دانشجویان خوابگاهی است و در همین جهت در حال تعمیر و تجهیز حداکثری خوابگاه‌ها با بودجه پنج هزارمیلیارد تومانی هستیم.
رئیس صندوق رفاه دانشجویان کشور درباره امور سلف و تغذیه دانشجویان افزود: شعار ما این است که هیچ دانشجویی نباید گرسنه بخوابد! بنابراین مصمم هستیم که حداکثر هزینه تغذیه دانشجویان را صندوق رفاه پرداخت کند. در سال ۱۴۰۲، ۱۰۵میلیون پرس غذا تأمین شد که برای سال بعد برآورد ما ۱۱۲ میلیون پرس غدا می‌باشد که صندوق رفاه دانشجویان تأمین خواهد کرد. ما بر این باور هستیم که تجهیز سلف‌ها نیز با دوربین تشخیص چهره می تواند ۲۰درصد هزینه ها را کاهش دهد.
وی همچنین در پایان سخنرانی خود به پرسش رؤسای دانشگاه‌ها پاسخ داد.
دکتر سجاد محمدعلی نژاد، معاون فناوری و نوآوری وزیر علوم در پنل فناوری این اجلاس اظهار داشت: برنامه راهبردی این معاونت شامل سه راهبرد اساسی خلق و توسعه فناوری، توسعه اقتصاد دانش بنیان و ترویج فناوری در جامعه فناوری کشور است.
دکتر محمد علی نژاد ادامه داد: با وجود اقدامات زیاد برای توسعه فناوری در کشور، انسجام بین این اقدامات با توجه به ظرفیت نیروی انسانی و محدودیت منابع وجود ندارد.
وی گفت: بیشتر نیروی دانشگاه‌ها به توسعه فناوری های موجود متمرکز است. قصد داریم فناوری های پیشران یعنی هوش مصنوعی، کوانتوم و زیست فناوری را هم توسعه دهیم. پارک دانشگاه تربیت مدرس را نیز به عنوان پارک علم و فناوری معین دبیرخانه رویش فناورانه تعیین کردیم.
معاون فناوری و نوآوری وزیر علوم ادامه داد: برخی کشورها اهداف مشخصی برای خود تعیین کردند و فناوری های مرتبط با آن را بر اساس پیچیدگی فناوری توسعه می دهند.
در ادامه وی به تشریح برنامه های این معاونت پرداخت و گفت: آزمایشگاه کوچک ساخت دیجیتال یا فب لب ها برای توسعه فناوری مهم هستند. برای نمونه در آمریکا ۹۳ فب لب داریم که ۷۴ درصد در دانشگاه و بقیه در دستگاه ها یا پارک های علم و فناوری است. ورود به این حوزه فب لب ها کمک می کند تک محصول اولیه و ارزیابی انجام شود.
دکتر محمدعلی نژاد در ادامه به سامانه جان (جریان اقتصادی نوین) اشاره کرد و گفت: این سامانه که به زودی راه اندازی می شود، به صورت آزمایشی مشغول ثبت محصولات دانش بنیان شرکت هاست و تاکنون 5002 محصول در آن ثبت شده است.
وی همچنین از ابلاغ آیین نامه ماده ۵ قانون جهش تولید دانش بنیان خبر داد و گفت: بر اساس این آیین نامه ظرفیت های مالکیت فکری مرتبط با پایان نامه سهم استاد و دانشجو و دانشگاه مشخص شده و قابل انتقال به شرکت های دانش بنیان است.
معاون فناوری و نوآوری وزارت علوم از تشکیل کارگزاری هایی برای تسهیل تجاری سازی محصولات خبر داد و گفت: آیین نامه ای را برای تجاری سازی به همه دانشگاه ها ابلاغ می کنیم که بر اساس آن کارگزارانی تشکیل می شود که حلقه اتصال دانشگاه ها و پژوهشگاه ها با بازار و خارج از دانشگاه می شوند.
دکتر محمدعلی نژاد خبر داد: روی یک موضوع به صورت مشترک با وزارت کشور، معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان و و وزارت صمت کار می کنیم که هدف آن تکمیل زنجیره های ارزش راهبردی است تا زنجیره ارزش راهبردی فناوری یا صنایع مختلف کامل شود. برای این منظور در حال تدوین نقشه جامع هستیم تا به هر دانشگاه بر اساس ظرفیت ها، مأموریت زنجیره ارزش یک فناوری را بدهیم مانند دانشگاه یزد، که زنجیره ارزش راهبردی صنعت نساجی را دادیم.
وی در پایان گفت: هدف ما این است که برای حل مسائل واقعی کشور اقدام کنیم و با مأموریت گرایی، مسائل خرد شده را به دانشگاه ها ارجاع داده و به وظیفه ملی خود برای حل مسائل کشور عمل کنیم.
همچنین در این مراسم از دکتر محمدعلی نژاد برای تفاهم با معاونت فرهنگی و کمک به توسعه فعالیت انجمن های علمی دانشجویی و از دکتر علیرضا زراسوندی مدیر کل دفتر پشتیبانی معاونت فناوری و نوآوری وزارت علوم برای توسعه سامانه جان، تقدیر شد.
در این مراسم همچنین از نظام بهره‌وری فرهنگی اجتماعی در آموزش عالی رونمایی گردید.
دکتر عبدالحسین کلانتری، معاون فرهنگی و اجتماعی وزیر علوم، در مراسم رونمایی از شاخص های ارزیابی عملکرد فرهنگی اجتماعی (رتبه بندی فرهنگی و اجتماعی) دانشگاه های کشور گفت: امید ما این است که این شاخص ها تماماً در سامانه فرنما که یک سامانه بر خط است عملیاتی شود، اکنون تا حدود پنجاه درصد این اتفاق افتاده است. این اتفاق وقتی صد درصد رخ دهد یک تحول بزرگ در حوزه آموزش عالی خواهد بود.
دکتر زلفی گل ضمن تقدیر از دکتر کلانتری گفت: دکتر کلانتری سامانه ای را طراحی کردند که فعالیت های فرهنگی دانشگاه ها هر لحظه قابل رصد، ثبت و ضبط هست.
وزیر علوم گفت: از دیگر فعالیت‌های دکتر کلانتری، ایجاد کارنامه فرهنگی برای خانواده بزرگ هر دانشگاه است، هر دانشجو در زمان فارغ التحصیلی علاوه بر کارنامه علمی، کارنامه فرهنگی هم دارد.
وی ادامه داد: در ارزیابی هر دانشگاه و ارزیابی رئیس هر دانشگاه، پژوهشگاه و پارک علم و فناوری، بخش فرهنگی به عنوان یکی از شاخص ها مد نظر قرار خواهد گرفت.
دکتر محمدرضا مردانی، رئیس سازمان بسیج اساتید در این اجلاس گفت: دشمن همه تمرکز خود را بر ناامیدی دانشجویان کشورمان گذاشته است که به لطف خداوند و همت اساتید و دانشجویان، این فعالیت دشمن را بی‌اثر خواهیم کرد.
وی ادامه داد: ما قصد داریم که افراد مؤمن، انقلابی و متخصص را در هیأت‌علمی های دانشگاه‌ها داشته باشیم و با لطف خدا و کمک آنان بتوانیم مشکلات را حل کنیم.
رئیس سازمان بسیج اساتید در رابطه با انتخابات پیش‌رو افزود: با توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری مبنی بر مشارکت حداکثری دانشجویان سراسر کشور در انتخابات، انتظار داریم دانشجویان حضور پررنگی در پای صندوق‌های رأی داشته باشند.
شایان ذکر است همزمان با اجلاس سه‌روزه رؤسای دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی در دانشگاه فردوسی مشهد و با حضور وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، از دو فناوری توسعه یافته در پارک علم و فناوری خراسان رضوی رونمایی شد. این فناوری‌ها شامل ارائه راهکار دسک‌تاپ ابری دانشگاهی و سیستم حفاظت از سرعت و لرزش و کاندیشن‌مانیتورینگ برای ماشین‌های دوار با حساسیت بالا در نیروگاه‌ها بود.
همچنین در دومین روز از اجلاس، دکتر زلفی گل، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و دکتر میرزائی شهرابی، سرپرست دانشگاه از مراسم معنوی اعتکاف دانشگاه فردوسی مشهد بازدید کردند.
برشی از آنچه روز دوم اجلاس گذشت...
