چشم انداز اقتصاد ایران برنامه ای از شبکه تلویزیونی ایران کالاست که به بررسی مسائل روز اقتصاد کشور با حضور مسئولین ، دانشگاهیان و کارشناسان مطرح اقتصادی میپردازد. در یکصد و سی و هشتمین قسمت این برنامه در خصوص ضایعات کشاورزی کشوربحث و تبادل نظر شد. در برنامه چشم انداز دوشنبه شب چهاردهم مهر ماه، محسن نقاشی دبیر فدراسیون تشکل های صنایع غذایی و کشاورزی، سید جعفر حسینی دبیر نظام صنفی مرودشت، پرویز اوسطی عضو کمیسیون کشاورزی مجلس، و دکتر محمد قربانی عضو هیأت علمی گروه آموزشی اقتصاد کشاورزی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در خصوص ضایعات کشاورزی کشور با دکتر پرویزیان به بحث و گفتگو پرداختند .
دکتر محمد قربانی عضو هیأت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در پاسخ به سوال مجری برنامه که پرسیده است: برای کاهش ضایعات محصولات کشاورزی چکار باید کرد؟
اظهار داشت: اعداد و ارقام ضایعات خیلی بیشتر از آن چیزی است که بیان می شود. دو نوع ضایعات داریم یکی کمی و فیزیکی و دیگری ضایعات کیفی که روی کیفیت کالا تاثیر می گذارد. 24 میلیارد دلار حجم ضایعات اعلامی است اما رقم واقعی آن بیش از 35 تا 40 میلیارد دلار است.
این استاد دانشگاه معتقد است: چند نکته درباره ضایعات هست که باید به آن توجه کرد: ضایعات اتفاقات نامیمونی در بخش کشاورزی رقم می زند مثل تزریق فقر به جامعه کشاورزی که نمی توانند ارزش افزوده نهایی دریافت بکنند. قیمت کالا در زنجیره تامین کشاورزی افزایش پیدا می کند، رفاه مصرف کننده تحت تاثیر قرار می گیرد که باید به آن توجه کرد. چرا این اتفاقات رقم می خورد؟
وی ادامه داد: عدم توجه به ریسک های موجود در فرآیند تولید تا سفره مصرف کننده مسبب این اتفاقات است. ریسک انتخاب بذر، مراقبت ها در فرآیند داشت، کاشت و برداشت، ریسک بازار، حمل و نقل و انبارداری که در پروسه بازاریابی شکل می گیرد پدیده ضایعات را تشدید می کند. نکته دیگر اینکه ما هنوز نتوانستیم به تاثیر دانش در کاهش ضایعات اعتماد بکنیم. نهادهای مختلف در بخش کشاورزی داریم مثل نظام صنفی، اتحادیه ها و تعاونی ها که باید در حوزه آموزش و کاهش ضایعات تاثیر گذار باشند که این اتفاق نمی افتد. دکتر قربانی افزود: حق واقعی کشاورزان این قیمت ها، ضایعات و ریسک ها نیست. نکته دیگر اینکه ما هنوز بعد از چهل سال نتوانستیم حسابداری و مدیریت کالاهای کشاورزی را نهادینه کنیم. برای جلوگیری از ضایعات نیاز به حسابداری کشاورزی است که محصول چقدر تولید بشود و شکل و فرم و فرآیند تولید آن مشخص شود. هنوز مرکز کنترل زنجیره تامین مشخص نکردیم (مدیریت سنتی است) در این زنجیره اگر مرکز هوشمند شکل بگیرد هم تولید کننده و هم مصرف کننده منتفع خواهند شد. ما دو نوع بازار داریم بازار نهاده و بازار محصول به طور مثال 288 میلیون جوجه در 4 روز اول از دست می دهیم و اگر ده درصد کاهش دهیم و تبدیل جیره را دو دهم کاهش دهیم در خوراک صرفه جویی زیادی خواهد شد این یعنی جلوگیری از ضایعات. اگر مدیریت در سطح کلان کشور کارآمد باشد مدیریت در سطح بنگاه های خصوصی (مزرعه) ارتقا پیدا می کند.
دکتر قربانی عضو هیأت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در پایان برنامه گفت: آنچه نادیده گرفته شده الگوی کشت است، الگوی کشت چیزی جز سبد گردانی نیست و این سبد باید برای کشاورز ارزشمند باشد که تولید بکند.