دومین نشست تخصصی روزآمدسازی نقشه جامع علمی کشور با رویکرد فناوری، روز یکشنبه 21 مردادماه 1403، با حضور اعضای هیئت اندیشه‌ورز استان خراسان رضوی در پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد.
در ابتدا دکتر رضوی، معاون پژوهش و فناوری دانشگاه و دبیر هیئت اندیشه‌ورز، با ابراز امیدواری از اینکه ماحصل این نشست‌ها باعث تبیین و بازنگری صحیح نقشه شود گفت: هیئت اندیشه‌ورز در استان خراسان رضوی در خصوص دو مأموریت مهم شورای عالی انقلاب فرهنگی؛ نقد و روزآمدسازی نقشه جامع علمی کشور و آمایش آموزش عالی اقدام به فعالیت نموده است.
در ادامه دکتر اسماعیلی، رئیس پارک علم و فناوری استان خراسان رضوی و عضو هیئت اندیشه‌ورز استان، به بیان مقدماتی از نقشه جامع علمی کشور پرداخت و گفت: علم و فناوری به عنوان زیرساخت‌های اصلی پیشرفت کشور نیازمند نقشه راهی دقیق است که شورای عالی انقلاب فرهنگی برای جلوگیری از هدر رفت تلاش‌های ملی، اقدام به تدوین نقشه جامع علمی کشور کرده است.
وی ترکیب عرضه محوری و تقاضا محوری را ویژگی نظام علم و فناوری کشور دانست و یادآور شد: نظام علم و فناوری ایران به نیازها و ظرفیت‌های داخلی تمرکز دارد و هم‌زمان در عرصه بین‌المللی با جهان اسلام و سایر کشورها به صورت فعال همکاری می‌کند.
دکتر اسماعیلی فناوری هوا و فضا، فناوری اطلاعات و ارتباطات، فناوری هسته‌ای، فناوری‌های نفت و گاز و فناوری‌های زیست‌محیطی را از اولویت‌های علم و فناوری در کشور دانست.
رئیس پارک علم و فناوری استان خراسان رضوی با اشاره به اینکه در تهیه نقشه جامع علمی کشور از دو رویکرد هنجاری و آینده‌نگری استفاده شده است، اظهار کرد: در رویکرد هنجاری بر اساس ارزش‌های اسلامی و ایرانی و در رویکرد آینده‌نگری، با توجه به روندهای جهانی توسعه دانش و نیازهای سلامتی شرایط بیست سال آینده و اولویت‌ها برای دستیابی به اهداف تعیین می‌شود.
وی همچنین نبود مطالبات از سوی رسانه‌ها، بوروکراسی در شورای عالی انقلاب فرهنگی، حاکمیت نگاه بخش‌نگر بر نگاه ملی، نبود شفافیت لازم و ناشناس بودن نقشه جامع برای بسیاری از دستگاه‌ها را از موانع اجرایی نقشه جامع علمی کشور دانست.
در ادامه دکتر قائمی بافقی، عضو هیئت علمی گروه مهندسی کامپیوتر دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه روحیه و باور به عبارت "ما می‌توانیم" موتور پیشران کشور در عرصه علم و فناوری و ایجاد زیرساخت حیاتی و اقتصادی و عمرانی به شمار می‌آید، گفت: دانش، آشکارترین وسیله عزت و قدرت یک کشور است و اکنون نزدیک به دو دهه است که رستاخیز علمی در کشور آغاز شده است و با سرعتی قابل قبول به پیش رفته است.
وی سرمایه انسانی، اخلاق و ایمان، انتشارات علمی، فناوری و نوآوری کارگروهی، مشارکت بین‌المللی، آمایش آموزش عالی و اثربخشی را از شاخص‌های کلان علم و فناوری کشور دانست.
دکتر قائمی بافقی، تمرین پیشرانی در منطقه با توجه به پیشرفت حاصل در گام اول، تبیین پارادایم پیشرفت با نگاه تمدنی اسلامی – ایرانی و ترویج آن و تبیین نقشه راهبردی پویا و فرآیندی مبتنی بر رشد نیروی انسانی را از راهبردهای پیشنهادی برای امتداد فرهنگ در علم و فناوری عنوان کرد.
دکتر ملک‌زاده، عضو هیئت علمی گروه آموزشی مهندسی بیوسیستم دانشگاه فردوسی مشهد نیز در این نشست در خصوص ساختار نقشه جامع علمی کشور توضیحاتی ارائه کرد و گفت: براساس تحلیل محتوای نقشه، سیاست‌های علم و فناوری، 87 درصد سیاست‌های کلی حاکم بر نقشه را شامل می‌شود و با وجود اهمیت زیاد به موضوع علم و فناوری، تداخل در سطوح مختلف حکمرانی، عدم هماهنگی میان سیاست‌های علم و فناوری با سیاست توسعه صنعتی، سهم پایین بودجه پژوهش و فناوری از تولید ناخالص ملی و عدم شکل‌گیری بازار کسب و کارهای دانش محور از چالش‌های فرارو برای این مسئله به شمار می‌آید.
وی با توضیح ساختار حکمرانی علم و فناوری در کشور، تداخل شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، تداخل شورای راهبری فناوری‌ها و تولیدات دانش‌بنیان با وزارت علوم و شورای عتف، تداخل معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با وزارت علوم و تداخل بنیاد ملی نخبگان و وزارت علوم را از مشکلاتی دانست که پیشرفت علم و فناوری در کشور را با مشکل مواجه می‌کند.
دکتر ملک‌زاده با اشاره به اهمیت سیاست‌گذاری در حوزه علم و فناوری، اصلاح نظام پژوهشی با رویکرد مسأله‌محوری، افزایش توانمندی منابع انسانی و اجتماعی نخبگان در حوزه تولید فناوری، آینده‌پژوهی و ظرفیت‌سازی برای جذب فناوری‌های نوظهور، توسعه و تقویت نهادهای مأموریت‌گرا در حوزه فناوری، توسعه تعامل و همکاری‌های علمی و فناوری در قالب شبکه‌های ملی و بین‌المللی و اصلاح نظام آموزشی با رویکرد مهارت‌افزایی و تربیت و توانمدسازی نخبگان از دبستان تا دانشگاه را برای این مهم ارزیابی کرد.
وی افزود: با توجه به اهمیت فرآیند نظارت بر پیاده‌سازی مرجعیت علمی، ایجاد رصدخانه پیشرفت نقشه برای پایش مستمر، ایجاد شبکه هوشمند نظارت بر حسن اجرای نقشه و تعریف شاخص‌های ترکیبی مثل سهم محصولات با فناوری متوسط به بالا در تولید ناخالص داخلی و نسبت اختراعات ثبت شده به مقالات نمایه شده می‌تواند در روزآمدسازی نقشه مورد توجه قرار گیرد.
این نشست با ارائه پیشنهادات و نظرات حاضرین در خصوص روزآمدسازی نقشه جامع علمی کشور به پایان رسید.
