روز چهارشنبه 4 بهمن ماه 1402، در اولین روز اجلاس، پنل های مختلفی برگزار شد و معاون آموزشی وزارت علوم، مدیرکل بورس و اعزام دانشجویان، مدیرکل دفتر مشاوره و سلامت وزارت علوم، مدیرکل امور دانشجویان شاهد و ایثارگر وزارت علوم، مدیرکل بازرسی و پاسخگویی به شکایات، رئیس مرکز جذب اعضای هیأت علمی وزارت علوم و نماینده اتحادیه‌های علمی دانشجویی سخنانی ایراد کردند.
دکتر قاسم عموعابدینی معاون آموزشی وزارت علوم، در بخش پنل آموزشی، در گزارش و تحقق برنامه توسعه هفتم اشاره کرد: در مواد سند آزمایش آموزش عالی و در بخش مدیریت استانی، دو مورد تشکیل گروه مدیریت استانی و واگذاری تصمیم سازی استانی به کارگروه های مدیریت استانی، انجام شده است. وی افزود: برگزاری منظم جلسات کارگروه های استانی و تصمیم گیری پیرامون کد رشته محل‌های دارای چالش شغل و تقاضا یکی از اقدامات پیش روی آینده است.
معاون آموزشی وزارت علوم با تعریف اقدامات انجام شده در بخش طرح جامع نظام سنجش و پذیرش گفت: پذیرش دانشجوی دکتری به روش استاد محوری، ۵۹ درصد نسبت به سال ۱۴۰۱ افزایش پیدا کرده است که این موضوع بهرهوری، افزایش مهارت و اشتغال‌پذیری را به دنبال دارد.
وی بیان نمود: بیش از ۷۰ درصد ماده‌های سند آزمایش آموزش عالی کشور در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اجرایی شده است.
دکتر عموعابدینی در تعریف دانشگاه حکمت بنیان اشاره کرد: دانشگاه حکمت بنیان، دانشگاه خاص جمهوری اسلامی در سطح دنیاست. تحول آموزش عالی در دانشگاه‌ها، صرفاً با حکمت بنیان شدن آنها صورت خواهد گرفت. ایرانی‌ها از دیرباز شاگردپرور و حکیم پرور بوده و در ایجاد و توسعه دانشگاه‌ها نقش مؤثری داشته‌اند، بنابراین باید در آموزش عالی به درجه و اعتبار تمدنی خویش بازگردیم.
وی افزود: در آینده در راستای دانشگاه حکمت بنیان، طرحی داریم که در آن، هر سال یا دو سال یک بار، به دانشجویان سرآمد دانشگاه حکمت بنیان، نشان حکمت بدهیم و در صورتی که تصویب شود نشان ملی حکمت خواهیم داشت.
دکتر محمد محمدی مسعودی، مدیرکل بورس و اعزام دانشجویان در پنل دانشجویی، به بیان اقدامات انجام شده پرداخت: یکی از چالش های ما در کنکور این است که ذائقه دانش آموزان به سمت رشته‌های مطرح تجربی از جمله دندان پزشکی، داروسازی و پزشکی میل پیدا کرده است. ما نمی توانیم به صورت سلبی ذائقه‌ها را تغییر دهیم و به صورت ایجابی آنها را اصلاح کنیم. یکی از روش‌ها این است که بحث بورس را به صورت جدی پیش ببریم.
وی افزود: در یک سال و نیم گذشته، ۱۵ رشته را در سراسر دنیا در حوزه بورس آنالیز کردیم و به بررسی نظام مسائل خودمان پرداختیم و نهایتا مبتنی بر نظام مسائل کشور، یکسری قالب ها را تهیه کردیم.
دکتر محمدی مسعودی ادامه داد: ما به رؤسای دانشگاه‌ها نامه زدیم که رشته‌گرایش هایی را که نیاز دارند اعلام کنند، تا بر اساس نیاز دانشگاه ها، به فراخوان و جذب دانشجوی بورسیه اقدام کنیم.
مدیرکل بورس و اعزام دانشجویان با معرفی انواع بورس بیان کرد: دانشجویان بورسیه پسادکترا می‌توانند در رشته‌های میان رشته‌ای و نوظهور در خارج از کشور، به مدت ۲ سال دوره بگذرانند و بعد از اتمام این دوره در ایران عضو هیأت علمی شوند.
وی در ادامه به معرفی بورس‌ها شامل بورس مشاغل، بورس بنگاه اقتصادی، بورس فرصت تحقیقاتی دانشجویان داخل به داخل، بورس دانش، بورس وطن و بورس ابرار پرداخت.
در ادامه جلسه دکتر ابراهیم نعیمی، مدیرکل دفتر مشاوره و سلامت وزارت علوم، در گزارشی اقدامات انجام شده را شرح داد.
دکتر نعیمی بیان کرد: ما متولی سلامت جسمانی و روانی مجموعه دانشجویان کشور هستیم، غربالگری جسمانی دانشجویان نشان داد که دانشجویان با کمبود ویتامین دی، کم‌خونی، دیابت و چاقی وارد دانشگاه می شوند.
وی در بخش توضیح سلامت روانی افزود: تکمیل کارنامه سلامت هرساله و سیمای زندگی هر ۲ سال یک بار انجام می شود که دانشجویان در آن نگرش خود را ارائه می دهند. آخرین مرحله خرداد و تیر امسال انجام شد که جامعه آماری خود دانشگاه‌های سراسر کشور بودند؛ ۷۰ هزار نفر به عنوان نمونه در نظر گرفته شدند که ۶0 هزارنفر به صورت آنلاین و ۱۰هزارنفر نیز به صورت کاغذی این کار را انجام دادند.
دکتر نعیمی در طبقه بندی کلی گفت: قبل از کرونا بیشتر مراجعه به مرکز مشاوران دانشگاه، مشکل تحصیلی بود اما بعد از آن متأسفانه مسئله اولی که دانشجویان ارائه می‌کنند، تنش‌ها و تعارضات حل نشده خانوادگی است.
وی در طبقه بندی مسائل افزود: اولین مسئله کلان، رفتارهای پرخطر و اعتیاد و مسئله دوم نگرش نسبت به جنس مخالف است. در بحث ازدواج رشد قابل توجه‌ای داشتیم؛ تا سال ۱۴۰۰ حدود ۵۲ درصد دانشجویان از ازدواج دانشجویی استقبال می کردند اما امسال ۸۴ درصد، نگرش مثبتی به ازدواج دانشجویی داشتند.
دکتر سید فردین تقی‌زاده، مدیرکل امور دانشجویان شاهد و ایثارگر وزارت علوم گفت: دانشجویان ایثارگر در خانواده‌هایی زندگی می‌کنند که با مشکلات زیادی روبرو هستند؛ مخصوصا اگر جانبازان اعصاب و روان باشند. وی افزود: در سال ۱۴۰۰ به دستور رئیس سازمان، در تمام حوزه‌ها سند راهبردی تنظیم شد. در حوزه اداره کل دانشجویان شاهد و ایثارگر رویکرد توانمندسازی دانشجویان شاهد و ایثارگر در دستور کار قرار گرفت.
وی ادامه داد: بسته کامل توانمندسازی در تمام حوزه‌ها مانند فرهنگی، اجتماعی، ورزشی، علمی و اقتصادی تنظیم شد و در این ۲سال برنامه‌هایی برای دانشجویان شاهد و ایثارگر برگزار گردید. به عنوان نمونه دوره بصیرت افزایی، در سال ۱۴۰۰ به میزبانی دانشگاه فردوسی مشهد با همکاری نهاد مقام معظم رهبری برگزار شد که ۸۰۰ نفر شرکت کردند که بازخورد دانشجویان از لحاظ روحی بسیار مفید بود.
دکتر تقی زاده بیان کرد: جایزه ای ملی به نام سردار شهید سلیمانی طراحی کردیم، که بچه‌های شاهد و ایثارگر بتوانند با استفاده از آن، در کنکور سراسری با رتبه زیر ۵۰0، در مقطع ارشد رتبه زیر ۵ و دکتری با رتبه زیر ۳ وارد دانشگاه و بورس شوند.
در ادامه جلسه دکتر حامد کرمی، مدیرکل بازرسی و پاسخگویی به شکایات بیان کرد: مجموعه آموزش عالی یکی از پاک‌ترین مجموعه‌های سلامت اداری است. بنابراین وظیفه ما در حوزه نظارتی و بازرسی در حفاظت از این پاکیزگی، دشوار است.
وی ادامه داد: همه ما به عنوان انسان، نیازمند نظارت و پایش هستیم و خداوند در قرآن کریم می فرماید که هر آن که انسان خودش را بی‌نیاز و رها ببیند، قطعا طغیان می کند. به همین دلیل است که در فلسفه فکری نظام جمهوری اسلامی، علاوه بر نظارت های بیرونی، بحث نظارت درونی هم مطرح است.
دکتر کرمی گفت: هدف همواره این بوده است که در حوزه‌ی سلامت اداری، اقداماتمان پیشگیرانه و بازدارنده باشد و به عنوان یک مجموعه نظارتی، در مجموعه آموزش عالی مسائل را درونی حل کنیم و در حین دفاع از حقوق بیت المال، از کرامت و آبروی همکاران حفاظت و حراست نماییم.
مدیرکل بازرسی و پاسخگویی به شکایات ادامه داد: ما در 3 حوزه بازرسی فعالیت می‌کنیم؛ گروه بازرسی، گروه پاسخگویی به شکایات و گروه ارتقاء سلامت اداری. در حوزه بازرسی اقدامی که اخیرا انجام شده و در حال انجام است، موضوع انتصاب بازرسان می باشد.
دکتر حامد کرمی در پایان گفت: در ارتقای سلامت در حال انجام دو کار هستیم؛ یکی بحث شناسایی و رفع گلوگاه‌های تعارض منافع در آموزش عالی و دوم شناسایی و رفع گلوگاه‌های فسادخیز. در اقدامی که در وزارت خانه صورت گرفت، نزدیک به ۷۰ گلوگاه‌های تعارض منافع و فسادخیز شناسایی شد که حدود 20 مورد حل شد و بقیه در دستور کار هستند.
دکتر محمد خلج امیرحسینی، رئیس مرکز جذب اعضای هیأت علمی وزارت علوم گفت: یکی از مصادیق بهره وری، جذب است. جوان‌های تحصیل کرده آرزوهایی دارند که برای رسیدن به آن ها، وظیفه ما فراهم کردن شرایط است. یکی از مصادیق بکارگیری جوانان فرهیخته و تحصیل‌کرده ما این است که جذب دانشگاه‌ها، پژوهشکده‌ها و مؤسسات آموزش عالی شوند. در موضوع جذب باید دقت شود تا بهترین‌ها از لحاظ علمی، ملی، دینی و اعتقادی و انقلابی بکارگیری شوند و مهارت خود را صرف این نظام کنند.
در پایان دکتر خلج امیرحسینی، از آغاز فراخوان جذب اعضای هیأت علمی در نیمه دوم سال 1402 به میمنت ولادت امام علی(ع) خبر داد.
دکتر فخرالسادات نصیری، مشاور وزیر علوم در امور زنان و خانواده بیان کرد: در یک سالی که در این حوزه هستم، تقریباً با 2 رویکرد کار را شروع کرده ایم؛ یک بخش از فعالیت‌ها مبتنی بر مناسبت‌هایی است که در تقویم آموزشی است و یا دستورالعمل‌هایی که از مقامات به ما می رسد، مانند شورای انقلاب فرهنگی، بنیاد ملی عفاف و حجاب و مناسبت‌هایی چون روز زن و روز حجاب تا یاری‌گر نهادها و واحدهای اجرایی باشیم.
دکتر نصیری در خصوص وضعیت موجود در امور زنان و خانواده گفت: در مرحله اول به شناسایی مسائل و چالش‌هایی متناسب با خانواده نیاز داریم، در مورد دوم ارتباط گیری با آیین‌نامه‌ها و قوانینی که می‌بایست اصلاح شوند مانند قانون جوانی جمعیت و در آخر تشکیل شبکه نخبگانی است تا وضعیت موجود را بهبود ببخشیم. ما باتوجه به تعداد دانشگاه‌ها با سه جامعه هدف کارکنان، دانشجویان و اعضای هیأت علمی روبرو هستیم و با آن ها ارتباط می گیریم؛ به همین دلیل به یک کارگروه مناطق ده‌گانه نیز داریم.
دکتر روح الله سهرابی، مشاور وزیر علوم در برنامه‌ریزی و مدیریت راهبردی اظهار داشت: ساماندهی اسناد راهبردی دانشگاه ها، مراکز پژوهشی و پارک های علم و فناوری، راهبردنگاری ستاد وزارت علوم، رصد برنامه وزیر به مجلس شورای اسلامی، طرح های امیدآفرین، اولویت دار و تحولی و ایفای نقش به عنوان اتاق فکر آینده پژوهی و آینده نگاری آموزش عالی، از اقدامات این واحد بوده است.
وی ادامه داد: برخی اسناد راهبردی دانشگاه ها اسناد خوبی نبود که بررسی شد اما اسناد برخی دانشگاه ها می توانست تجارب خوبی برای بقیه دانشگاه ها باشد. همه این موارد آسیب شناسی شد و شیوه نامه ای در این زمینه تدوین و تصویب و خرداد گذشته ابلاغ شد.
مشاور وزیر علوم گفت: کارگاهی برای تفصیل این شیوه نامه، ۱۸ آذرماه برگزار شد. کاربر اصلی این اسناد هیأت امنا خواهند بود. اسناد راهبردی باید تا حد امکان اولویت مؤسسه آموزش عالی باشد. اقدام دیگر ایجاد بانک اطلاعاتی برای متخصصان حوزه سندنویسی است که در حال انجام است، همچنین بیش از ۵۵ سند راهبردی دانشگاه ها طی یک سال ارزیابی شده است.
دکتر سهرابی در مورد اسناد راهبردی دانشگاه ها گفت: از دانشگاه ها خواستیم در مورد وضعیت سند راهبردی خود به ما اطلاع دهند، ۹۵ دانشگاه در حال بازنگری اسناد هستند، ولی یک سوم از دانشگاه ها و مؤسسات به سؤال در مورد وضعیت سند راهبردی خود پاسخ ندادند.
دکتر سهرابی بهرهوری را مجموع اثربخشی و کارایی تعریف کرد و گفت: میزان دستیابی به اهداف تعیین شده اثربخشی و کاهش اتلاف منابع را کارایی می گویند. برای رسیدن به اهداف باید برنامه مشخصی داشت و این هدف، برنامه راهبردی دانشگاه هاست.
وی در مورد اقدامات ماه های آینده گفت: پیگیری و بازنگری سند دانشگاه ها باید تسریع شود، دانشگاه هایی که سند مصوب ندارند باید سریع تر سند راهبردی خود را تدوین و تصویب کنند. برنامه عملیاتی یک ساله همه دانشگاه ها را خواسته ایم.
مشاور وزیر علوم توضیح داد: همچنین اسناد و برنامه های مختلفی از وزارت خانه خواسته می شود؛ مانند سند راهبردی فرهنگی، نظام جامع آموزشی و غیره که همه این سندها باید با هم همسو باشند.
دکتر سهرابی به رؤسای دانشگاه ها توصیه کرد: حتماً باید به سمت سامانه ای کردن و سنجش موفقیت سند راهبردی بروید و شورای راهبردی در دانشگاه را با محوریت و هدایت رئیس دانشگاه تشکیل دهید.
مشاور وزیر علوم یکی از خلأها را مطالعات آینده و مطالعات در مورد آموزش عالی دیگر کشورها دانست و گفت: افرادی که به صورت تخصصی روی این موضوع فکر کنند، وجود نداشتند و اکنون ما تحقیقات روی روند آتی آموزش عالی را آغاز کرده ایم. برای نمونه باید بدانیم تأثیر هوش مصنوعی در ۵ سال آینده در آموزش عالی چیست و روی این موضوع کار کنیم.
سیدامین توکلائی، نماینده اتحادیه‌های علمی دانشجویی گفت: انجمن علمی یک نهاد با ماهیت دانشجویی و به محوریت فعالیت‌های علمی است. عمده مأموریت انجمن علمی دانشجویی، در زمینه ترویج علم و تعمیق آموزش است. در حال حاضر به استناد سامانه فرنما بیش از 6 هزار انجمن علمی در سطح دانشگاه‌های کشور فعال هستند و جامعه‌ای با 100هزار نفر عضو دارند.
وی افزود: خوشبختانه جشنواره بین‌المللی حرکت، رویدادی بود که مورد توجه مقام محترم وزارت قرار گرفت. جشنواره حرکت رویدادی تخصصی است که در آن فعالیت‌های انجمن‌های علمی دانشجویی سنجیده و با هم مقایسه می‌شود و رویدادی هست که به جمع رویدادهای موردتأیید بنیاد ملی نخبگان پیوسته و اعتباری دوچندان پیدا کرده است.
توکلائی ادامه داد: مسائل و چالش‌های انجمن علمی دانشجویان کشور، به واسطه پیمایشی که توسط حوزه سیاستگذاری فرهنگی و اجتماعی انجام شد، تجمیع شده است؛ که نتایج نشان می دهد ۴ مسأله اصلی موضوع تأمین منابع مالی و امکانات کافی، توجه و حمایت دانشگاه‌ها، ضعف ارتباطات و تعاملات و مسئله صدور مجوزها و موانع اداری به عنوان دغدغه اصلی انجمن‌ها از سمت دبیران معرفی شده است.
وی بیان کرد: همچنین در بین چالش های مطرح شده در بدنه خود انجمن ها، بحث هماهنگی و همکاری و تعهد و انگیزه‌ای که به فعالیت خود دارند به عنوان اصلی‌ترین چالش‌های داخلی مورد اشاره قرار گرفته است.
نماینده اتحادیه‌های علمی دانشجویی اظهار داشت: ما الان در زمینه علمی با چالشی تحت عنوان مدرک‌گرایی مواجه هستیم و در همین شرایط، یک جامعه ی بیش از 100هزار نفری در کشور، که مأموریت خود را به صورت داوطلبانه در قالب فعالیت علمی انجام می دهد، به شما مسئولین امیدوار است.
وی افزود: انجمن‌های علمی صرفا یک نهاد دانشجویی فعال در دانشگاه‌ها نیستند، بلکه طیف فعالی هستند که در زمینه مأموریت خود دانشگاه‌ها نقش آفرینی می کنند و تنها نهاد دانشجویی هستند که چنین مأموریتی را برعهده دارند.
برشی از آنچه در روز اول اجلاس گذشت...
