روابط عمومی دانشگاه فردوسی مشهد، مصاحبه‌ای با دکتر محمدمهدی مطیعی، کارشناس امور رایانه و رصدخانه گروه پژوهشی علوم زلزله به انجام رسانده است که در ادامه آمده است:
- آقای دکتر مطیعی، لطفاً بفرمایید که از چه زمانی در این مرکز مشغول به کار هستید؟
از سال ۱۳۷۸ در این مرکز به عنوان کارشناس مشغول به کار هستم و کارهای نصب تجهیزات و راه‌اندازی ایستگاه‌های لرزه‌نگاری، رفع عیب و نگهداری شبکه لرزه‌نگاری دانشگاه فردوسی مشهد را برعهده دارم.
- راه‌اندازی این مرکز از کجا شکل گرفت و چه روندی را طی کرده است؟
به همت آقای دکتر جعفر شجاع طاهری، مرکز تحقیقات زمین لرزه‌شناسی (گروه پژوهشی علوم زلزله فعلی) در سال ۱۳۷۸ تأسیس شد و در فاز اول، ۸ ایستگاه لرزه‌نگاری احداث گردید. فعالیت‌هایی که در اینجا انجام می‌شد، به نوعی الگویی برای سایر نقاط کشور با استفاده از دستگاه‌های جدید بود. در آن زمان، ارتباط با ایستگاه‌های لرزه‌نگاری از طریق مودم و خط تلفن برقرار می‌شد که تنها راه ارتباطی ما محسوب به حساب می‌آمد. در سال‌های ۸۹ و ۹۰، با حمایت استانداری خراسان رضوی، تحولاتی در زیرساخت‌ها ایجاد شد و تعداد ایستگاه‌ها به ۱۱ افزایش یافت و برقراری ارتباط در بستر اینترانت کشوری فراهم شد. همچنین تفاهم‌نامه‌ای منعقد شد که شبکه لرزه‌نگاری دانشگاه فردوسی مشهد به شبکه لرزه‌نگاری کشوری متصل شود. این تفاهم‌نامه در سال ۱۳۹۸ اجرایی شد و ما با حذف تعدادی از ایستگاه‌هایی که با شبکه لرزه‌نگاری کشوری هم‌پوشانی داشتند، داده‌های ۵ ایستگاه خود را در مقابل دریافت داده‌های حدود ۲۵ ایستگاه در سراسر کشور برای امور پژوهشی در اختیار شبکه لرزه‌نگاری کشوری قرار دادیم. این کار از لحاظ هزینه‌های تعمیر و نگهداری و دریافت داده‌های ایستگاه‌های سراسر کشور به نفع دانشگاه فردوسی مشهد و از لحاظ پوشش منطقه به نفع شبکه لرزه‌نگاری کشور تمام شد.
- در حال حاضر وضعیت شبکه لرزه‌نگاری دانشگاه چگونه است؟
با توجه به رویکرد جدید وزارت علوم در طرح آمایش آموزش عالی، تصمیم بر این شد که گروه‌های پژوهشی مشابه ما به صورت تقاضا محور ادامه کار دهند. در این مدت، فعالیت‌های شبکه لرزه‌نگاری به حداقل رسید و بعضاً متوقف شد.
ما جزو نخستین مجموعه‌هایی در ایران بودیم که از سنسورهای باند پهن باکیفیت برای شبکه لرزه‌نگاری استفاده کردیم که هزینه بالایی هم داشتند. به همین خاطر، سایر نهادهای فعال در زمینه لرزه‌نگاری در کشور، مانند مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران و پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، به واسطه وجود شبکه لرزه‌نگاری دانشگاه فردوسی مشهد در این بخش از کشور، ایستگاه‌های چندانی در این ناحیه احداث نکردند. در صورت توقف فعالیت شبکه لرزه‌نگاری دانشگاه فردوسی مشهد، عملا بخشی از داده‌ها در این منطقه از ایران از دست می‌رود و با توجه به شرایط تحریمی، تأمین سنسورها و تجهیزات و همچنین احداث مجدد این ایستگاه‌ها اگر غیرممکن نباشد بسیار پرهزینه است.
-آیا حمایت‌هایی برای شبکه لرزه‌نگاری در نظر گرفته شده است؟
در این مدت، با توجه به عمر مفید تجهیزات و شرایط سخت ایستگاه‌ها در اقصی نقاط استان، برخی از تجهیزات ما مستهلک شدند. از طرفی تأمین تجهیزات خارجی نیز بسیار پرهزینه بود و هست و خدمات پس از فروش به دلیل تحریم‌ها اغلب با مشکلاتی مواجه می‌شدند. از سال ۹۷، برنامه‌ای آغاز شد تا برخی از تجهیزات مورد نیاز شبکه، به جز سنسورها، به صورت مهندسی معکوس با مدیریت گروه پژوهشی علوم زلزله ساخته شوند. یک شرکت دانش‌بنیان با ما همکاری کرد و ما موفق به ساخت دیتا لاگر و دیجیتایزرهای مورد نیاز شبکه شدیم. همچنین در ارتباط با مشکلات تجهیزات مخابراتی، به‌روزرسانی دستگاه‌ها و خرید تجهیزات جدید مورد نیاز بود. در این خصوص با مجموعه حاضر مدیریت دانشگاه فردوسی مشهد مکاتبات و جلسات متعددی داشتیم تا به این نتیجه رسیدند که شبکه لرزه‌نگاری دانشگاه فردوسی مشهد باید حفظ شود. در حال حاضر، هزینه‌ها در حال برآورد است و قول همکاری کامل از سوی مسئولان محترم دانشگاه داده شده است و حدود ۲ ماه است که با توجه به شرایط فعلی شبکه در حال برآورد هزینه‌های لازم برای احیای مجدد شبکه لرزه‌نگاری هستیم.
-در این یک سال شبکه لرزه‌نگاری تعطیل بود؟
خیر، شبکه تعطیل نشده بود. ما حضور داشتیم، فضای لازم در اختیار بود و زیرساخت‌ها حفظ شدند. ایستگاه‌های کاخک، درونه، فردوس، خواف، سرخس، مشهد، قوچان و صالح‌آباد و زیرساخت‌های آن‌ها موجود هستند و با کم‌ترین هزینه ممکن قابلیت عملیاتی شدن دارند. ما به یک تحول در مرکز برای تعیین نقشه راه برای ادامه فعالیت بر طبق طرح آمایش آموزش عالی و همچنین بررسی ملزومات و امکانات برای همکاری جدی و تعامل با نهادهای استانی و حتی کشوری و ارائه خدمات به آن‌ها و کسب درآمد برای پوشش هزینه‌های جاری و تحقیقاتی نیاز داشتیم که در این یک سال به آن‌ها پرداخته شد. خوشبختانه، همانطور که عرض شد تمام ایستگاه‌ها موجود هستند، زیرساخت‌ها، اتاق سرور و تجهیزات دریافت داده و اتاق تست (ایستگاه مشهد) جمع‌آوری نشده و به قوت خود باقی مانده‌اند و تخریب یا تغییر کاربری پیدا نکرده‌اند. تیم مدیریتی جدید به‌طور کامل موافقت کرده‌اند که فضایی که در اختیار شبکه لرزه‌نگاری دانشگاه فردوسی مشهد قرار دارد، حفظ شود. بیش از ۳۰ درصد از فضای ساختمان فعلی به گروه پژوهشی علوم زلزله و شبکه لرزه‌نگاری اختصاص یافته که در حال حاضر این فضا کافی است و مشکل خاصی نداریم. به زودی در گام نخست با تأمین حداقل نیازها، می‌توانیم روند ردیافت داده از شبکه لرزه‌نگاری را دوباره آغاز کنیم و برای ادامه راه، طرح‌های تحقیقاتی و پژوهشی برای اجرا و رفع نیازهای شبکه لرزه‌نگاری استان و کشور در حال تدوین هستند.
