همایش همگرایی و واگرایی در جهان اسلام به همت گروه علوم
سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد و با همکاری موسسه آینده پژوهی جهان اسلام روز سه شنبه،
26 آبان در سالن اجتماعات دانشکده علوم اداری و اقتصاد برگزار شد.
دکتر سید احمد فاطمی نژاد، استادیار گروه آموزشی علوم سیاسی
و دبیر این همایش با اشاره به اینکه کسب و افزایش قدرت الگوی عمل اصلی دولتها در
عرصه سیاست خارجی است، گفت: یکی از شیوههایی که به افزایش قدرت دولتها کمک میکند
جمع شدن توان دولتها در قالبهای گوناگون از اتحاد و ائتلاف تا همگرایی و
نهادگرایی است.
وی با بیان اینکه مسأله همگرایی در دنیای اسلام و چالشهای
پیش روی آن یکی از مسائل روز کشورهای اسلامی است، اظهار کرد: همگرایی در اسلام به
لحاظ هنجاری از سابقهای دیرینه برخوردار است که به طور مشخص در ایده «امت واحده
اسلامی» خود را نشان میدهد و هدف از این سمینار واکاوی جوانب گوناگون این مسئله
بوده است.
دکتر فاطمی نژاد با اشاره به دو پنل ارائه شده در این
سمینار یادآور شد: در پنل اول عمدتا مسائل مفهومی و بنیادی همگرایی در اسلام و در
پنل دوم بر مسائل کاربردی و عینی همگرایی و واگرایی در اسلام تاکید شد.
استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد ابراز
امیدواری کرد: مطالب ارائه شده در این سمینار حداکثر تا 10 آذر در قالب مقالات
متعدد جمعآوری و در یک مجموعه به چاپ برسد.
لازم به ذکر است در این همایش دکتر فیرحی، استاد علوم سیاسی
دانشگاه تهران به عنوان اولین سخنران به تاریخ شکلگیری ایده وحدت پرداخت و آن را مفهومی
پارادوکسیکال معرفی کرد که در طول تاریخ عملا گروههای وحدتگرا باعث تفرق بیشتر و
بعضاً رادیکالیسم شدهاند.
دکتر اطهری، دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد
نیز با اشاره به اینکه نمیتوان از جهان
اسلام صحبت کرد، گفت: ما با جهانهای متعدد اسلامی مواجه ایم که این امر عملا
دستیابی به وحدت را دشوار میکند.
دکتر تقوی، دانشیار دیگر گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی
مشهد نیز به مسئله شکل گیری داعش پرداخت و یادآور شد: این پدیده عمدتاً محصول
ناکامی بهار عربی است که زمینه افراطیگری و فعالیتهای تروریستی را فراهم کرده
است.
در ادامه دکتر صفوی، رئیس موسسه آینده پژوهی جهان اسلام به
ابعاد مختلف همگرایی و واگرایی پرداخت و اظهار کرد: این امر همزمان دارای جوانب
ذاتی و عرضی است که با عناصر جغرافیایی، اقتصادی و فرهنگی در هم تنیده شده است.
در پنل دوم که با تمرکز بر مسائل کاربردی و عینی همگرایی و
واگرایی در اسلام تشکیل شده بود، دکتر نبوی، عضو هیأت علمی پژوهشکده مطالعات
فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم به دشواری تبدیل ایدهها به عمل پرداخت و این مسئله را
ناشی از وجود تفاسیر مختلف میعنوان کرد.
دکتر دهقانی، نماینده سابق ایران در سازمان همکاری های
اسلامی نیز بر روی مسأله داعش و مشکلاتی که برای همگرایی اسلامی در پی داشته است، سخنانی
ارائه کرد.
دکتر اسلامی، استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد
نیز به مسأله تکنیکهای همگرایی و منطقهگرایی اشاره کرد و در این زمینه عناصری
مانند دولتسازی، دموکراسی و نهادسازی را مؤثر دانست و اظهار کرد: تا در تحقق این
عناصر ناکام باشیم صحبت کردن از همگرایی دشوار است.