ارسال شده در تاریخ :

مقبره و رباط ارسلان جاذب

در حدود 40 کیلومتری جنوب شرقی مشهد - فریمان و بعد از مزار خواجه اباصلت هروی در منطقه سنگ بست مقبره ای است منسوب به یکی از سرداران سلطان محمود غزنوی به نام ارسلان جاذب که از معدود ابنیه بر جا مانده از عصر غزنویان در ایران می باشد و در عین سادگی ظاهر، دارای عظمت و شکوهی کم نظیر است. این مقبره که دارای گنبد و مناره می باشد و پیرامون آن کاروانسرا و مدرسه بوده، از جمله آثار تاریخی شهر مشهد است که به دلیل قدمت تاریخی و نوع بنا و سبک معماری مورد توجه محققان و پژوهشگران می باشد.

گنبد خشتی

این بنا هم اکنون در کوچه ای به همین نام و در محله قدیمی نوغان و در بخش شرقی خیابان طبرسی و در شمال غربی اماکن متبرکه واقع شده است. درباره وجه تسمیه این بنا نوشته اند که به دلیل پوشش ظاهری بنا و در مقایسه با گنبد طلایی امام رضا(ع) به گنبد خشتی معروف شده است و به دلیل شباهت سبک معماری بنای اولیه آن را منسوب به عهد صفویه دانسته‏اند و وفات صاحب آرامگاه را 832 ه‍ . ق نقل کرده اند و به امامزاده محمد که با هجده واسطه به امام سجاد(ع) می رسد نسبت می دهند.

گنبد سبز

گنبد سبز بنای آرامگاهی است با گنبدی سبز فیروزه ای و در مقایسه با گنبد طلایی حرم مطهر امام رضا(ع) به این نام مشهور گردیده که منسوب به شیخ محمد مؤمن عارف استرآبادی است متوفی به سال 904 ه‍ .ق و ظاهراً در سال 1011ه‍ . ق در محل کنونی، به دستور شاه عباس صفوی بنایی ایجاد گردیده است. این بنا در گذشته در حاشیه شهر قرار داشت و چون با گسترش شهر در معرض خرابی بود، به دلیل قدمت و اهمیت از تخریب آن خودداری به عمل آمد و بعد از احداث خیابان خاکی در وسط میدانی به همین نام قرار داده شد. این آرامگاه شامل ساختمانی مکعب شکل و چهار ایوانی با چهار طاق نمای دو طبقه است که نمای بیرونی و اطراف طاقها و پیشانی ساختمان، از ازاره سنگی به بالا با کاشیهای معرق و ساده ممتاز و در رنگهای زیبا مزین گردیده و در حال حاضر، توسط اداره میراث فرهنگی حفاظت می شود.

آرامگاه و موزه نادری

یکی از مراکز دیدنی شهر مقدس مشهد، آرامگاه نادر، مؤسس سلسله افشاریه است که هم اکنون در قسمت شمال غربی چهار راه شهدا و در میان باغی محصور در نرده هایی به شکل تبر و انبوه درختان واقع شده است و بنای نسبتاً قدیمی آن شامل آرامگاه و سکوی سنگی مجسمه و موزه می باشد و کتابخانه و مقبره کلنل محمد تقی خان پسیان نیز در این مجموعه آرامگاهی قرار دارد. ساختمان فعلی آرامگاه که در سال 1338 ه‍ . ش احداث شده، شامل چند سالن و اتاق است که برای آرامگاه و موزه و اتاقهای اداری مورد استفاده قرار می‏گیرد و بر فراز سکوی سنگی که در جنوب ساختمان واقع شده، مجسمه‏ای از نادر نصب شده در حالی که نادر را سوار بر اسب سرکش و در حال تاختن و تبرزین بر دست در حال هجوم نشان می دهد که سه سرباز، یکی شیپور به دست و دومی نیزه دار و سومی شمشیر به دست او را همراهی و یاری می کنند. این مجسمه مفرغی دارای 5 متر ارتفاع و وزن تقریبی 14000 کیلوگرم و ساخته کارخانه برونی ایتالیاست و در موزه داخل آرامگاه، لوازم مختلف رزم و دیگر لوازم قدیمی در معرض نمایش گذاشته شده است. باغ سرسبز و مصفا، با درختان زیاد و تراکم سبزه گل و گیاه، موزه و کتابخانه علامه طباطبائی، و مقبره کلنل پسیان و بویژه نزدیکی این آرامگاه و موزه به اماکن متبرکه از جمله جاذبه های جلب مسافران و زایران است.

آرامگاه خواجه ربیع

این آرامگاه که در شمال غربی مشهد واقع است، به وسیله بلواری عریض به مرکز شهر متصل می شود و منسوب به ربیع بن خثیم مشهور به خواجه ربیع می باشد و به قولی از تابعین و زهاد ثمانیه و یاران صمیمی ابن مسعود، صحابی بزرگ پیامبر بوده و در عهد خلافت حضرت علی‏(ع) می زیسته است. او را از پیشگامان تفسیر و حدیث می‏دانند، که در سال 63 - 61 ه‍ . ق وفات یافته و در محل کنونی که در نزدیکی نوغان قرار داشته مدفون گردیده است. تاریخ بقعه خواجه ربیع که در وسط باغ بزرگ و مشجر محصور است به سال 1024 ه‍ . ق و دوران شاه عباس صفوی می رسد. این بنا چند بار مرمت شده و هم‏اکنون مرکز و حجره های اطراف باغ مدفن مجاوران و زایران است. ازاره بنا از سنگ و بدنه بالای ازاره در نما و داخل ایوان با کاشی کاری های معرق و ممتاز و گچ کاری زیبا تزیین یافته و کتیبه های خوش نقش با زمینه لاجوردی و با خط سفید به قلم علیرضا عباسی و دیگر خطاطان عهد صفوی مرقم است . در حال حاضر مقبره خواجه ربیع و اطراف آن محل دفن اموات است و غرفه های خصوصی و ایوانها نیز به همین منظور احداث گردیده است.

آرامگاه ‏خواجه اباصلت

این آرامگاه در 10 کیلومتری جنوب شرقی مشهد واقع است و اکنون به عنوان یکی از مزارات مهم مشهد مورد زیارت و بازدید زایران و مجاوران قرار می گیرد و منسوب به عبدالسلام بن صالح هروی معروف به خواجه اباصلت، خادم خاص حضرت امام رضا(ع) است که از محدثان معروف عصر خویش بوده است. از سرگذشت اباصلت اطلاع چندانی در دست نیست، اما برخی وفات او را در سال 236 نقل کرده‏اند که در محل کنونی دفن گردیده است. بنای فعلی آرامگاه در سالهای اخیر به شکلی جدید و متفاوت بازسازی گردیده و امکانات بهداشتی و رفاهی برای استفاده زایران و مجاوران در آن پیش بینی شده است. این بنا در گذشته به دلیل آن که در مرکز یکی از دو جاده مهم مواصلاتی مشهد قرار داشته و به دلیل نزدیکی به حرم امام رضا(ع)، محل توقف کاروانهای زیارتی و زایران بوده است. عده ای از عرفای بزرگ و زهاد در قبرستان عمومی اطراف بقعه دفن شده‏اند که از جمله درویش علی، عارف نامی قرن هشتم می باشد که در سال 726 ه‍ . ق در این محل مدفون گردیده است.

آرامگاه فردوسی

یکی دیگر از مراکز تاریخی و فرهنگی مشهد، شهرک تاریخی طوس است که علاوه بر یادگارهای مهم تاریخی از قبیل هارونیه، به دلیل وجود آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی شاعر و حماسه‏سرای بزرگ ایران، شهرت جهانی یافته است. فردوسی در سال 329 ه‍ . ق در روستای پاژ از آبادیهای تابران طوس متولد شد و در مدت سی سال شاهنامه را سرود که از شاهکارهای ادبی و حماسی جهان به شمار می‏آید و نام او را جاودان ساخته است. تاریخ وفات حکیم ابوالقاسم فردوسی را سال 411 ه‍ . ق نوشته‏اند و آرامگاه او هم اکنون در شهرک تاریخی طوس و در 29 کیلومتری شمال غربی مشهد و در مسیر جاده مشهد - قوچان قرار دارد. مدفن فردوسی بزرگ از زمان وفاتش تا زمان ویرانی طوس در همین محل و در باغ متعلق به او واقع بوده است، تا این که در عهد قاجاریه بنایی آجری بر آن ساخته می‏شود و تا سال 1305 ه‍ . ش وجود داشته و اولین بنای سنگی آرامگاه در سال 1313 ه‍ .ش احداث گردید که تا 1343 وجود داشت و در آن زمان بنای فعلی ایجاد می‏گردد که در سال 1347 عملیات ساختمانی آن خاتمه می یابد. در مجموعه تاریخی فرهنگی فردوسی، علاوه بر ساختمان آرامگاه، یک موزه و یک کتابخانه نیز وجود دارد و در موزه آرامگاه، آثار ارزنده‏ای از خطاطان و شاعران ایرانی و صنایع دستی و یادگارهای هنری و تابلوهای سنگی زیبا در معرض نمایش گذاشته شده است. این مکان به دلیل وجود آرامگاه فردوسی و جاذبه‏های سیاحتی و موزه و کتابخانه و جاذبه‏های دیگر، یکی از مراکز معروف مشهد است که توسط اداره میراث فرهنگی اداره می‏شود.

میامی

یکی از مزارات اطراف مشهد، بقعه مبارکه امامزاده یحیی از فرزندان زید شهید و نواده امام سجاد(ع) است که در 65 کیلومتری مشهد و در فاصله یک کیلومتری قریه میامی و در مسیر جاده سرخس - مشهد واقع شده است. امامزاده یحیی متولد 107 ه‍ . ق است و نام مادرش ریطه دختر ابی هاشم عبدالله بن محمد حنیفه است که برای ادامه مبازرات علیه بنی امیه به خراسان مهاجرت کرده و سرانجام در 18 سالگی و به سال 125 ه‍ . ق در جوزجان از توابع خراسان به شهادت رسیده و در محل کنونی دفن گردیده و در 937 ه‍ . ق بنای کنونی بر فراز مرقد ساخته شده است. مزار امامزاده یحیی در دامنه کوه قرار دارد و متناسب با ساختار کوه، ساختمان استراحت گاه و پلکانها و جوی آب به گونه‏ای تعبیه شده که از جذابیت و زیبایی خاص برخوردار است و به واسطه جاذبه ‏های زیارتی و سیاحتی و امکانات مختلف رفاهی و بهداشتی، در همه ایام سال بویژه تابستانها، محل اقامت مسافران و زایران می باشد.

برج اخنجان (اخنگان)

این برج قدیمی که در تابلو راهنمای اداره میراث فرهنگی خراسان، به عنوان گور گوهرتاج خواهر گوهرشاد تیموری معرفی گردیده، از آثار تاریخی طوس می باشد که در فاصله چند کیلومتری تابران و در سمت راست جاده ای که از آرامگاه فردوسی به زادگاه او در پاژ متصل می شود و در مجاورت روستایی به همین نام قرار دارد. این برج به میل اخنگان شهرت یافته به شکل برج و میلهای راهنمای کناره جاده های قدیمی است و قاعده ای استوانه ای و پوششی مخروطی و پرشکن دارد. اهالی اخنگان و اطراف آن، این مکان را گور دختر هندی می‏دانند که در این مکان دارای آب و ملک پدری بوده و در راه زیارت امام هشتم(ع) درگذشته و در ملک ارثی دفن شده است. این بنا دارای قدمت تاریخی است و محل تحقیق باستان شناسان می باشد و برخی بر این عقیده اند قدمت آن به قرنها قبل باز می‏گردد.